رویان د لوړو زده کړو خصوصي موسسې د ۱۳۹۳ کال په وري میاشت کې د بغلان ولایت په پلخمري ښار کې د دوو پوهنځیو (حقوق او سیاسي علومو او ښوونې او روزنې) په درلودلو سره پر فعالیت پیل وکړ. د لوړو زده کړو د دې موسسې د محصلانو آمر نجیب الله یعقوبي وایي، د ۱۳۹۵ کال په لومړیو کې یې لوړو زده کړو وزارت ته د اقتصاد پوهنځي د جوړولو وړاندیز وکړ، چې د وزارت لخوا یې وړاندیز ومنل شو او د فعالیت اجازه یې ورکړه. رویان د لوړو زده کړو موسسه اوسمهال درې پوهنځي لري چې په درې واړو پوهنځیو کې عملاً محصلین پر لوړو زده کړو بوخت دي.
ښاغلی نجیب الله یعقوبي وایي، په لومړي سر کې یې د محصلینو شمېر ډېر و، خو په شمالي ولایتونو کې د ناامنیو له کبله یې کال په کال د محصلینو شمېر د پام وړ کمېږي. دی وایي، په شمالي ولایتونو کې ټول خصوصي پوهنتونونه له دې ستونزې سره مخ دي، خو دا چې دوی د ښوونې او روزنې پوهنځی هم لري او هغه کسان هم د محصل په توګه نیسي چې تر څوارلسم ټولګي پورې یې زده کړې کړې وي، نو ویلای شي چې له همدې کبله یې د نورو پوهنتونونو په پرتله د محصلینو شمېر ډېر دی. نوموړی زیاتوي، تر اوسه پورې یې له ښوونې او روزنې پوهنځي څخه څلور دورې، له حقوقو او سیاسي علومو درې دورې او یوه دوره محصلین یې له اقتصاد پوهنځي فارغ کړي او ټولنې ته یې د خدمت په موخه وړاندې کړي دي. د هغه په خبره، همدا اوس ۵۵۰ محصلین په رویان د لوړو زده کړو موسسه کې پر لوړو زده کړو بوخت دي. ښاغلی یعقوبي وایي چې له دې کار څخه یې موخه یوازې خلکو ته خدمت کول دي او په خبره یې، همدا اوس ور سره ډېر کسان په وړیا ډول زده کړې کوي.
د لوړو زده کړو وزارت د طرزالعمل له مخې، خصوصي پوهنتونونه په کال کې دوه ځله د کانکور ازموینې د اخیستو حق لري. د رویان لوړو زده کړو موسسې د محصلانو آمر وایي، هر کال یې د نویو محصلینو جذب توپیر کوي او دغه څه تر ډېره په امنیتي او اقتصادي شرایطو پورې تړلي وي. هغه وایي، مخکې به یې هر کال د اوو سوو په شاوخوا کې نوي محصلین جذبول، خو اوس چې امنیتي او اقتصادي شرایط سم نه دي، نو دوی په کال کې د پنځو سوو په شاوخوا کې د کانکور ازموینې له لارې نوي محصلین جذبوي.
د رویان د لوړو زده کړو خصوصي موسسې اداره وایي، په ټولو معیارونو برابر، مجهز او غني کتابتون لري، چې د درې زره په شاوخوا کې بېلابېل کتابونه یې پکې ځای پر ځای کړي دي. نجیب الله یعقوبي زیاتوي، په دې وروستیو کې ور سره ځینو بنسټونو د درې سوه جلده حقوقي کتابونو مرسته کړې ده. د ده په خبره، هڅه یې دا ده څو ورځ تر بلې خپل کتابتون غني کړي. د یعقوبي په خبره، محصلین او استادان یې کولای شي چې هر وخت د موسسې له کتابتون څخه ګټه واخلي او مطالعه پکې وکړي. د کتابتون تر څنګ په دغه موسسه کې د محصلینو لپاره د انټرنېټ کلب او کمپیوټر د زده کړې امکانات هم برابر شوي دي.
رویان د لوړو زده کړو موسسې په ۱۳۹۸ کال کې د تاجکستان له ملي پوهنتون سره د دوو اړخیزو همکاریو یوه هوکړه لاسلیک کړې ده، چې له مخې یې د دې موسسې څخه فارغ محصلین کولای شي د تاجکستان په ملي پوهنتون کې په پنځوس سلنه تخفیف د ماسټرۍ پروګرام پیل کړي. د نوموړي په خبره، د محصلینو تر څنګ یې ډېری هغه استادان چې د لېسانس تر کچې پورې یې لوړې زده کړې کړې دي، ځینو یې په دې پوهنتون کې د ماسټرۍ دوره بشپړه کړې ده او ځینې لا اوس هم دغه پروګرام تعقیبوي. یعقوبي وایي چې په کور د ننه له ټولو دولتي او خصوصي پوهنتونونو سره ښې اړیکې لري.
د دې موسسې د محصلانو آمر وایي، تر اوسه پورې یې فارغ شویو محصلینو ته هغه ډیپلومونه نه دي ورکړي چې د لوړو زده کړو وزارت لخوا ویشل کېږي، خو د پوهنتون د ادارې او لوړو زده کړو وزارت تایید شوې تصدیق نامې یې ورکړې دي، چې محصلین یې کولای شي په کومه اداره کې ور باندې دنده واخلي او یا هم په بهر کې ور باندې نورې لوړې زده کړې وکړي. نجیب الله یعقوبي وایي چې همدا اوس یې ډېری فارغ شوي محصلین په تاجکستان، روسیه او ایران کې د ماسټرۍ په کچه زده کړې کوي. دی وایي، لوړو زده کړو وزارت ته یې د ډیپلومونو پیسې تحویل کړې وې، خو څه موده وروسته بېرته ورته وسپارل شوې. د نوموړي په خبره، د لوړو زده کړو وزارت ټاکلي معیارونه باید پوره کړي او له هغه وروسته به یې فارغ شویو محصلینو ته د لوړو زده کړو وزارت لخوا هغه ډیپلومونه وویشل شي، چې د نورو دولتي پوهنتونونو محصلینو ته ورکول کېږي.
د رویان د لوړو زده کړو موسسې په دریو پوهنځیو کې د تدریس چارې د ۵۰ په شاوخوا کې استادانو لخوا مخ ته وړل کېږي، چې په دې کې دایمي او قراردادي استادن دواړه شامل دي. یعقوبي وایي چې ټول استادان یې د لېسانس له کچې لوړې زده کړې لري، چې په خبره یې، ډېری استادان یې د ماسټرۍ او پاتې نور بیا د دوکتورا تر کچې پورې لوړې زده کړې لري.
د رویان د لوړو زده کړو موسسه د محصلینو د وړتیاوو لوړولو لپاره بېلابېل پروګرامونه لري. د دې موسسې د محصلانو چارو آمر وايي، دوی د کتاب په نوم اونیز بحث لري چې محصلین علمي کتابونه ټاکي او هره اونۍ پر یوه کتاب باندې بحث کوي او معرفي کوي یې. تر څنګ یې ډېر نور دغه ډول علمي او فرهنګي پروګرامونه لري، چې محصلین برخه پکې اخلي څو هم تجربې تر لاسه کړي او هم یې علمي سویه لوړه شي.
له موسسې څخه پوهنتون ته ارتقاع کول، د نویو پوهنځیو اېجادول او په هر اړخیزه توګه پرمختګ کول د رویان د لوړو زده کړو موسسې راتلونکي پلانونه دي. د دې موسسې اداره وایي، محصلینو ته یې ټول هغه امکانات برابر کړي، چې یو پوهنتون یې باید ولري. شنه او اکاډمیکه فضا او د نارینه او ښځینه محصلینو لپاره د ترانسپورټ برابرول د رویان د لوړو زده کړو موسسې له هغو ځانګړتیاوو څخه دي، چې په بغلان ولایت کې یې نور خصوصي پوهنتونونه نه لري.
نجیب الله یعقوبي وایي، په لوړو زده کړو وزارت کې د خصوصي پوهنتونونو په ریاست کې د کار کوونکو کموالی د دې لامل شوی، څو د دوی کارونه وځنډېږي او له مراجعینو سره سوړ چلن وشي. دی په دې ریاست کې د فساد تورونه ردوي، خو وایي، دا چې د دې ریاست د کارکوونکو شمېر کم او د خصوصي پوهنتونونو کار او شمېر زیات دی، نو دغه څه د دې لامل شوي چې د ریاست کارکوونکي له مراجعینو سره سوړ چلن وکړي. دی وایي چې له چا مرسته نه غواړي او هڅه یې دا ده چې پر ځان بسیا شي او اداره یې په هر اړخیزه توګه پرمختګ وکړي. ډېری خصوصي پوهنتونونه له لوړو زده کړو وزارت څخه شکایت کوي، چې له خصوصي پوهنتونونو سره د مور او میرې چلن کوي او هغه امکانات چې دولتي پوهنتونونو ته یې په واک کې ورکړي دي، خصوصي پوهنتونونو ته یې نه ورکوي. دوی وایي چې لوړو زده کړو وزارت د خصوصي پوهنتونونو لپاره داسې معیارونه وضعه کړي، چې ډېر سخت او ان تر اوسه پورې په دولتي پوهنتونونو کې هم نه دي عملي شوي. د خصوصي پوهنتونونو بله ستونزه په لوړه کچه د مالیې ورکړه ده چې په خبره یې، دغه څه د خصوصي پوهنتونونو د پرمختګ مخه نیولې ده.
حمیدالله حمیدي
